Satın alma kalıbı çoğu zaman gündelik hayatta kullanılan anlamından çok farklı şeyler ifade etmektedir. Özellikle profesyonel anlamda satın alma üzerine düşünülürken birçok farklı değişken hesaba katılır ve incelenir. Bu nedenle, satın alma yetkinlikleri arasında bir ayrım yapılmaktadır: Operasyonel satın alma ve stratejik satın alma. Peki stratejik satın alma nedir ve nasıl yapılır? Bu yazıda biraz bu soruyu yanıtlamaya çalışacağız.
Stratejik Satın Alma Nedir?
Hammadde, işletme kaynakları, ürünler ve hizmetler satın alma konusunda geniş ve uzun vadeli bir bakış açısına sahiptir. Stratejik satın alma genelde kendi belirlediği bir stratejiye göre hareket eder.
Operasyonel satın almada çalışıyorsanız, işiniz esas olarak günlük işlerle ilgilenmektir. Mevcut tedarikçi firmalar ile iletişime geçerek firmanızın ihtiyaç duyduğu şeyleri kısa sürede temin edersiniz. Tedarik süreciniz, malzemelerin mevcudiyetini sağlamak için birkaç rutin görevden oluşur.
Stratejik satın alma ise uzun vadeli olarak hareketleri temsil eder. Bu, genellikle gelecekte ihtiyaç duyulacak malları sipariş etmeyi içerir. Satın alma departmanınız ve tüm şirket için stratejiyi gerçekleştirebileceğiniz yeni tedarikçi firmalarla iletişim kurulur.
Stratejik Satın Almanın Konusu
Eğer stratejik satın alma departmanında çalışıyorsanız, işiniz aşağıdaki görevlerden oluşur:
- Mevcut durumun analizlerine, hedef tanımlamalarına ve bir planın geliştirilmesine dayanan bir satın alma stratejisi geliştirmek.
- Şirketinizin tedarik zincirini düzenli olarak kontrol etmek ve satın alma sürecinde iyileştirme potansiyelini araştırmak.
- Firmanızın ihtiyacı olan ürün gruplarını temin etmek ve zor ise süreçleri basitleştirmek. Ayrıca süreci daha verimli hale getirmek için kategori stratejisini iyileştirmek.
- Tedarikçi yönetimi yapmak. Bu kavram, potansiyel tedarikçi firmaları değerlendirmeniz, onları seçmeniz ve süreçlerinize entegre etmeniz için mevcuttur.
- Pazar araştırması yapmak, sağlayıcılarınızın potansiyelini incelemek ve teslimatları sağlamak için lojistikle ilgilenmek. Aynı zamanda maliyetlere bakmak.
- Stratejik iş ortaklarıyla sözleşme görüşmeleri yürütmek ve sözleşmelerin sonuçlandırılmasını denetlemek.
- Maliyetleri planlamak ve kontrol etmek. Satın alma denetimiyle birlikte, toplam sahip olma maliyetine hâkim olmak.
Stratejik satın alma, bir şirketin genel hedeflerine katkıda bulunur. Bu, parasal hedeflere ek olarak, kurumsal sürdürülebilirlik ve davranış kurallarına uyumu da içerir.
Stratejik Satın Almanın Önemi
Bir şirketin başarısı, diğer faktörlerin yanı sıra kârına bağlıdır. Yüksek kâr elde etmek için stratejik satın almanın katkıda bulunabileceği çeşitli yollar vardır. Örneğin, ucuz olan tedarikçi firmaları ve ortakları seçebilirsiniz. Ayrıca, gerekli hammaddelerin tam zamanında teslim edilmesi için tedarik sürecini iyileştirir ve böylece depolama maliyetlerini düşürürsünüz.
Piyasalar sürekli değişmektedir. Bazen bir endüstride satıcı piyasası hâkim olurken bazen de alıcı daha ön plandadır. Stratejik satın alma; analizleri, pazar gözlemleri ve uzmanlık bilgisi sayesinde neyi, ne zaman ve nerede en iyi, en hızlı ve en ucuza elde edeceğini bilir. Yani stratejik satın alma, maliyetlerin düşürülmesine ve dolayısıyla kurumsal karlara önemli bir katkı sağlar. Bu tür satın alma uzmanları olmadan para gereksiz yere boşa harcanır.
Stratejik Satın Alma Yöntemleri
Kaliteli ve temiz süreçler sağlamak için stratejik satın almada çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bazı stratejik satın alma yöntemi şunlardır:
- Üretim maliyeti analizi,
- Yaşam döngüsü kavramları,
- Tedarikçi puanlaması,
- ABC/XYZ analizi,
- Toplam sahip olma maliyeti,
- Erken teşhis yöntemi,
- Kraljic matrisi,
- Proje kontrolü.
Tedarik alanında geleneksel yöntemlerden dijital yöntemlere doğru büyük bir değişim yaşanmaktadır. Dijitalleşme sayesinde, alıcılar artık kataloglara göz atmak zorunda kalmamaktadırlar. Örneğin tedarikçi firmalar B2B çevrimiçi mağazaları aracılığıyla teklif talep edebilir ve sipariş verebilir. Dijital araçlar ayrıca çeşitli tedarikçileri ve hizmet sağlayıcıları yönetmeyi de kolaylaştırır.
KOBİ’lerde Stratejik Satın Alma
Satın almayı operasyonel ve stratejik satın alma olarak ikiye ayırmak mantıklıdır. Bununla birlikte, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ’ler) böyle bir ayrım yapılmamaktadır. KOBİ’lerde satın alma yönetimi her şeyden sorumludur. Bazen de bunu genel müdür yapar ve en önemli sözleşmeleri müzakere ederek kısmen tedarik sürecine dahil olur. Bu şekilde tasarruf potansiyeli, genellikle kullanılmadan kalır.
Sonuç
Uygun fiyatlar, basit lojistik, düşük depolama maliyetleri, üretim darboğazlarından kaçınma, artan kârlar ve sürdürülebilir yönler… Hammadde, mal veya hizmet alımı bu tür nedenlerle karmaşık ve zorlu bir süreçtir. Özellikle stratejik satın almada dikkate alınması gereken birçok husus bulunmaktadır. Birkaç hedefe katkıda bulunan uzun vadeli bir strateji bulmak ve gerçekleştirmek önemlidir. Çünkü tüm satın almalar aynı değildir.
Satın alma süreçlerinizi daha iyi yönetebilmek için hemen satın alma yönetimi yazılımı sayfamızı ziyaret edin.
